Książka poświęcona jest funkcjonowaniu rady nadzorczej banku spółdzielczego w otoczeniu instytucjonalnym, obowiązkom w świetle uregulowań prawnych i m.in. zadaniom w procesie nadzoru nad systemem zarządzania bankiem. Zwrócono w niej również uwagę na zagadnienia rachunkowości bankowej, sprawozdanie finansowe banku i analizę wskaźnikową banku oraz omówiono rolę rady nadzorczej w ocenie rentowności produktów i usług bankowych. Szerzej omówiono rolę rady nadzorczej w procesie planowania, oceny i analizy wyników działania banku.

Publikacja pod redakcją merytoryczną dr. hab. prof. Uniwersytetu Gdańskiego Eugeniusza Gostomskiego.

Bankowość spółdzielcza – jej historia, która wciąż wpływa na naszą współczesność

Banki Spółdzielcze nie tylko w Polsce, ale w całej Europie mają bardzo bogatą i niezwykłą historię. Początki ich istnienia sięgają czasów Średniowiecza! Jaką rolę odegrały w kształtowaniu naszego kraju? Jak przetrwały niełatwe zawirowania dziejów na przestrzeni kilkuset lat? I jak radzą sobie dzisiaj? Bankowość spółdzielcza. Warto znać, warto korzystać autorstwa dr. hab. Eugeniusza Gostomskiego to obowiązkowa i równocześnie ciekawa lektura dla wszystkich, który działają w obszarze bankowości.

Historia to podstawa naszej świadomości

Polska bankowość lokalna to opowieść, rozciągająca się na przestrzeni wieków i epok. Znajomość tego obszaru historii jest obowiązkowa. Dlaczego? Bogate zaplecze wiedzy i świadomości, jest bardzo potrzebne do tworzenia współczesnych rozdziałów. Zabory, czasy II wojny światowej, lata 80. i 90. znacząco wpłynęły na to, z czego dzisiaj możemy swobodnie korzystać. Warto wiedzieć, co dokładnie wpłynęło na współczesny wizerunek i strukturę banków spółdzielczych.

Dr hab. Eugeniusz Gostomski przybliża najważniejsze wydarzenia, tworząc unikalną i bardzo potrzebną na rynku publikację. To nie tylko fakty dotyczące ekonomii i finansów, ale również opowieść o potrzebach ludzi, ich pomysłach i kreatywności.

Kompendium wiedzy dla każdego

Lektura Bankowość spółdzielcza. Warto znać, warto korzystać stanowi skondensowane kompendium wiedzy. Będzie nieocenioną skarbnicą wiedzy dla każdego, kto chce zrozumieć, jak ważną rolę odgrywają banki spółdzielcze nie tylko w obszarze bankowości, ale również w społeczeństwie.

Polska i Europa w bankowości spółdzielczej

Europejska bankowość spółdzielcza to temat, o którym wciąż wiemy za mało! Czy zdajemy sobie sprawę, jakie rozwiązania wprowadzono w innych krajach i czym różnią się od siebie banki? Bezcenna wiedza, którą dr Eugeniusz Gostomski zebrał i przedstawił w bardzo przystępnej formie, będzie okazją, by znaleźć odpowiedzi na te pytania.

Publikacja, napisana w przystępny i atrakcyjny dla czytelnika sposób, będzie świetnym początkiem zgłębiania wiedzy na temat bankowości spółdzielczej.

W publikacji przedstawiono ewolucję rozwiązań funduszy pomocowych banków spółdzielczych prowadzącą do utworzenia systemów ochrony. Wskazano także na przemiany bankowości spółdzielczej w latach 1990–2016 wynikające ze zmian prawa i otoczenia gospodarczego. Przedstawiono również zewnętrzne źródła pomocowe wspierające przemiany w bankowym sektorze spółdzielczym. Najwięcej uwagi poświęcono podstawom prawnym funkcjonowania banków spółdzielczych i tworzenia systemów ochrony. Obszernie zaprezentowano rozwiązania funkcjonujące w spółdzielczych systemach ochrony. Wskazano tu przede wszystkim na rozwiązania wspólne tych systemów. Zwrócono także uwagę na istotne różnice w zapisach umownych regulujących ich działalność.

Opracowanie kierowane jest głównie do pracowników banków spółdzielczych, banków zrzeszających i systemów ochrony oraz członków banków spółdzielczych pogłębiających wiedzę o bankowości spółdzielczej, zwłaszcza w obszarze funduszy pomocowych i systemów ochrony.

Czasopismo poświęcone marce – Bank Spółdzielczy – jako medium rozpoznawalnym na rynku usług bankowych w Polsce i Europie. Problematyka współczesnych banków spółdzielczych na tle konkurencji zarówno lokalnej, spółdzielczej jaki i komercyjnej. Wywiady z przedstawicielami zarządów banków spółdzielczych - jak wybrane jednostki radzą sobie z pozyskaniem nowych obszarów działania i dlaczego zmiany są potrzebne. Tematyka kontrowersyjnych bitcoinów w Polsce. Dodatkowo oprócz magazynu Bank Spółdzielczy integralna część czasopisma – Informator Banków Spółdzielczych SGB.

W numerze znajdą Państwo merytoryczne artykuły opisujące zagadnienia, którymi żyje świat banków spółdzielczych, wywiady z liderami sektora bankowości spółdzielczej oraz liczne przykłady rozwiązań zastosowanych w bankach spółdzielczych podnoszących ich efektywność działań. Redakcja magazynu Bank Spółdzielczy zdecydowała o zmianie koncepcji wydawniczej, przeobrażając formułę wydawniczą w czasopismo specjalistyczne, ukazujące się kwartalnie. Dodatkowo oprócz magazynu Bank Spółdzielczy otrzymujecie Państwo jako integralną część czasopisma – Informator Banków Spółdzielczych SGB.

O potrzebie edukacji nie trzeba nikogo przekonywać. Jednak o skutkach jej braku, zwłaszcza w sferze finansów, najboleśniej przekonali się ci, którzy doświadczyli tego na własnej skórze. Niestety trzeba się liczyć z tym, że pojawią się kolejne, chociaż wykorzystujące zupełnie nowe, dzisiaj jeszcze nieznane metody działania oszustów. Stąd potrzeba, a nawet konieczność ciągłej edukacji ekonomicznej społeczeństwa, zwłaszcza młodego pokolenia. To, że ta edukacja jest potrzebna przekonują nie tylko afery finansowe ale także badania naukowe prowadzone przez różne ośrodki badawcze, jak chociażby Fundację Kronenberga, działającą przy Citibanku. Konieczność poszerzania wiedzy ekonomicznej wynika także z niezwykle szybko zachodzących zmian na rynkach finansowych i w usługach bankowych, wykorzystujących coraz częściej najnowsze rozwiązania technologiczne.

Ten numer zdominowały tematy dotyczące nowych wyzwań technologicznych, z którymi muszą się zmierzyć Banki Spółdzielcze. Dla wielu naszych klientów, zwłaszcza tych młodszych, bank – i nie tylko! – mieści się wyłącznie w smartfonie. Cyfryzacja, Polska bezgotówkowa i nowe technologie mobilne to wyzwania, z którymi musi się zmierzyć bankowość spółdzielcza, aby mogła być konkurencyjna na rynku. Oczywiście nie mogło zabraknąć tematu, który w ostatnich czasach jest jednym z najgorętszych w mediach – RODO, czyli obowiązujące od 25 maja 2018 r. europejskie rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Związana z tym skala zmian, które dotykają wszystkie firmy w kraju – nie tylko banki – jest ogromna, a nie na każde rodzące się pytanie otrzymujemy jednoznaczną odpowiedź. Jednocześnie możliwe kary za uchybienia względem przepisów RODO są tak dotkliwe, że musimy przygotować się do ich wdrożenia najlepiej, jak tylko jest to możliwe. W najnowszym numerze „BS” znalazło się też miejsce na omówienie dyrektywy PSD 2, która również przyniesie wiele istotnych zmian. Nowe przepisy unijne o usługach płatniczych mają wprowadzić większą przejrzystość i bezpieczeństwo
transakcji. Zmiany są konieczne, chociażby dlatego, że dzisiaj powszechnie korzystamy z płatności elektronicznych i realizujemy je przy użyciu wspomnianych smartfonów. W dyrektywie PSD 2 osobiście widzę szansę, nie zagrożenie. W czasach ciągle rosnącej siły mediów społecznościowych, każdy z nas może stać się ofiarą pomówień i kłamstw w Internecie.
Często hejt uderza nie tylko w poszczególne osoby, ale w konkretne marki, firmy lub produkty. Gdy już do niego dojdzie, decyzje i ewentualne działania trzeba podejmować szybko – dlatego tak ważne jest, aby do kryzysów przygotować się zawczasu. W tym numerze znajdą Państwo eksperckie materiały poświęcone komunikacji w mediach społecznościowych. Nie zapominamy o lżejszych informacjach, np. sportowych.
Zapraszamy do lektury wywiadu z Piotrem Pawlickim juniorem, młodym żużlowcem Unii Leszno. Żużel wielu osobom dostarcza ogromnych sportowych emocji, na meczach są tłumy kibiców – często całe rodziny.

Co powinniśmy wiedzieć o rozwiązaniach blockchainowych, o sposobach na bezpieczne transakcje i zagrożeniach, które niosą nowe technologie? Jak konstruować umowy, by były zrozumiałe dla klientów? Jak używać mediów społecznościowych? Czym jest fake news? Po raz kolejny oddaję w Państwa ręce kwartalnik „Bank Spółdzielczy”. Ten numer stanowi kontynuację ważnych tematów poruszonych w poprzednim magazynie, a w szczególności nowych wyzwań technologicznych, z którymi mierzą się dziś Banki Spółdzielcze. Stoimy w obliczu problemów trwałego nośnika, kryptowalut, rozwiązań chmurowych, bezpieczeństwa danych… Polecam zatem rozmowę z prof. Małgorzatą Zaleską, dyrektorem Instytutu Bankowości SGH w Warszawie na temat technologii blockchain. Zdaniem specjalistki, będzie ona miała znaczący wpływ na rozwój bankowości komercyjnej i spółdzielczej. Aby nie ograniczać się do polskiego podwórka, warto zwrócić uwagę na artykuł pt. „Ewolucja banków spółdzielczych w Finlandii” autorstwa dr. hab. Eugeniusza Gostomskiego z Uniwersytetu Gdańskiego: „Finlandia na tle innych krajów europejskich cechuje się bardzo wysokim udziałem banków spółdzielczych w systemie bankowym kraju – przypada na nie ponad 40% wszystkich depozytów i kredytów od podmiotów niefinansowych”. Zobaczmy więc – jak radzą sobie na wolnym rynku skandynawskie banki spółdzielcze i które z rozwiązań warto przyjąć w Polsce. Jednym z nich może być uproszczenie języka komunikacji z klientami, którzy narzekają na trudności ze zrozumieniem sformułowań zawartych w umowach kredytowych. To chyba powszechny grzech polskiej bankowości… Krytyczne spojrzenie na język umów z klientami prezentuje dr hab. Jarosław Liberek z UAM w swoim artykule pt. „Kłopoty z zasadą prostej komunikacji”. Liberek zaczyna od przewrotnego pytania: „Czy można pogodzić ludzi zmierzających w odmiennych kierunkach?" W tym samym wątku interesująca rozmowa na podobny temat z wybitnym językoznawcą, prof. Jerzym Bralczykiem. Tak jak w poprzednim numerze, znajdą Państwo na naszych łamach teksty dotyczące spraw najważniejszych dla sektora bankowości spółdzielczej. Chcemy nie tylko integrować środowisko i być wspólnym głosem bankowej spółdzielczości. Naszym celem jest także prezentacja najciekawszych inicjatyw i trendów w rozwoju Banków Spółdzielczych. Jedną z nich są seminaria przeznaczone dla prezesów Banków Spółdzielczych, którzy od niedawna pełnią swoje obowiązki. Menadżerowie otrzymują niezbędną wiedzę przydatną do zarządzania bankami. Nie bez przyczyny jednym z wiodących tematów magazynu stała się rozmowa z młodą kadrą zarządzającą Bankiem Spółdzielczym Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego w Sierakowie. „Jesteśmy jednym zespołem” – mówią o sobie i warto ten wywiad zapamiętać – będziemy śledzili ich losy! W czasach ciągle rosnącej siły mediów społecznościowych, każdy z nas może stać się ofiarą pomówień, kłamstw i fake newsów w Internecie. Często hejt uderza nie tylko w poszczególne osoby, ale też w konkretne marki, firmy lub produkty. Gdy już do niego dojdzie, działania trzeba podejmować szybko – dlatego tak ważne jest wcześniejsze przygotowanie struktur bankowych do sytuacji kryzysowych. O fake newsach, i nie tylko, pisze w swoim artykule „Siła dezinformacji” Sebastian Bykowski – dyrektor generalny PRESSSERVICE Monitoring Mediów: „Z celowym rozpowszechnianiem fałszywych informacji mamy do czynienia w różnych dziedzinach życia, coraz częściej w nauce, biznesie, a przede wszystkim w polityce”. W tym numerze znajdą też Państwo eksperckie materiały poświęcone specyfice komunikacji banków w mediach społecznościowych.

Od wielu lat w środowisku banków spółdzielczych mówi się o potrzebie wprowadzenia zmian, poszukiwaniu skuteczniejszej formuły działania ale większość reform wymuszana jest przez zmiany legislacyjne i nadzorców rynku finansowego. Prowadzenie biznesu staje się jednak coraz trudniejsze ze względu na zmiany rynkowe, a przede wszystkim z powodu bardzo szybkiego rozwoju technologii.

Autor nie wyznacza kierunków rozwoju tego sektora bankowości ale dzieli się swoimi refleksjami na temat sytuacji bieżącej i stara się zwrócić uwagę na istniejące jeszcze rezerwy, które mogą poprawić kondycję banków spółdzielczych i dać lepsze podwaliny pod projektowanie przyszłości.

Pisząc o modelu biznesowym banku spółdzielczego autor zwraca uwagę na koncepcję modelu małego banku nastawionego na klientów „analogowych”. Podkreśla jednocześnie, że chociaż nie jest to rynek przyszłości, to jednak starszych osób wciąż przybywa, chociażby z powodów demograficznych, a ukierunkowanie działań na ten segment klientów może okazać się konkurencyjne wobec banków oferujących głównie usługi cyfrowe. Wykorzystanie takiej niszy rynkowej może pomóc bankom spółdzielczym w zgromadzeniu środków finansowych na konieczną transformację infrastrukturalną.

W ocenie autora innowacja polega w praktyce na niższej ale ekonomicznie uzasadnionej cenie i ulepszonym albo nowym produkcie. Ta niższa cena wynika z dwóch przesłanek: obniżenia kosztów własnych banku, na przykład przez zmianę organizacji lub wprowadzenie informatyzacji oraz poszerzeniu bazy klientów. Problemem są jednak nowi klienci, których bardzo trudno pozyskać bankom spółdzielczym, chociażby ze względu na postępujące wyludnianie się obszarów wiejskich i niewielkich miejscowości, o czym autor pisze wcześniej.

Kolejnym modelem biznesowym dla banku spółdzielczego może być nastawienie na obsługę rolników i gospodarki żywnościowej, oczywiście pod warunkiem, że bank prowadzi działalność na terenach rolniczych. Ale warto też pamiętać, że banki spółdzielcze, gdzie tylko jest to możliwe, powinny starać się o obsługę finansową lokalnych projektów ekologicznych, zwłaszcza tych dotowanych ze środków Unii Europejskiej. Rządowy program dekarbonizacji, budowy elektrowni wiatrowych, wykorzystywania paneli słonecznych, to olbrzymia szansa na pozyskanie nowych klientów przez spółdzielców. Konieczna jest tutaj ściślejsza współpraca lokalnych banków z samorządami, które zwykle realizują takie inwestycje.

Pisząc o zagrożeniach, autor podkreśla, że hasła wykorzystywane w marketingu i reklamie, w rodzaju „100 lat bankowości z polskim kapitałem” już nie działają tak jak dawniej. Marka firmy powinna się odnosić do współczesnych realiów, ponieważ nie rozstrzyga ona o wszystkim ale może pomóc. To tylko nazwa, termin, znak rozpoznawczy i symbol wiążący klienta z bankiem.

Bank to przede wszystkim przedsięwzięcie biznesowe i jego procedury działania mają służyć wypracowaniu dobrych wyników finansowych. Stąd konieczność proporcjonalnego stosowania systemów i procedur w zarządzaniu ryzykiem. Szkodzi natomiast nadmiar skomplikowanych procedur w prawidłowym zarządzaniu ryzykiem, zwłaszcza w małych bankach.

Problemem w bankach spółdzielczych jest generowanie olbrzymich zasobów danych do zewnętrznych instytucji nadzorczych. Te dane nie są jednak wykorzystywane w wewnętrznych systemach informacji zarządczej. Konieczne jest więc opracowanie aplikacji, które dostarczą zarządom banków informacje zarządcze generowane z zasobów sprawozdań obowiązkowych wysyłanych do instytucji nadzoru.

Autor widzi też potrzebę podejmowania prób przeniesienia uniwersalnych doświadczeń bankowych na grunt banków spółdzielczych, których organizacja wynika z zaszłości historycznych, słabości kadr, które nie mają doświadczenia funkcjonowania w innych strukturach organizacyjnych i często obawiających się wprowadzenia zmian, naruszających znany porządek.

Problemem w bankowości spółdzielczej jest także obarczanie pracowników czynnościami związanymi z obsługą klientów w placówce oraz obowiązkami z zakresu sprawozdawczości i ryzyka. Rozwiązaniem mogłaby być koncentracja niektórych placówek i utworzenie większego centrum biznesowego, co umożliwiłoby podział pracy i wydzielenie pracowników zajmujących się wyłącznie obsługą klientów.

Zdaniem autora publikacji, bankom spółdzielczym potrzebna jest strategia innowacji, polityka świadomego i systematycznego tworzenia zmian. Dotyczy to przede wszystkim banków zaspokajających podstawowe potrzeby finansowe lokalnych społeczności. Potrzeba zmian wynika również z chęci przejęcia rynku usług opanowanych przez bankowość spółdzielczą, przez banki komercyjne i FinTech-y. Aby banki spółdzielcze zachowały swój udział w rynku usług finansowych muszą być skuteczne biznesowo i umieć zarabiać pieniądze. A to wymaga zwiększenia przychodów i optymalizacji kosztów.

Autor książki odniósł się także do sytuacji banków zrzeszających. Mają one słabe wyniki finansowe, a banki spółdzielcze odczuwają niedostatek wsparcia ze strony banków zrzeszających. Może należałoby rozdzielić te funkcje i nadać osobowość prawną zrzeszeniom, a banki zrzeszające uczynić ich biznesowym ramieniem, nastawionym na osiąganie, jak najlepszych wyników finansowych? Tylko silne banki zrzeszające mogą bowiem wspierać ofertę biznesową banków spółdzielczych. Trzeba też wzmocnić rolę instytucjonalnych systemów ochrony w odpowiedzialności za bezpieczeństwo zrzeszonych banków.

Potrzebna jest zmiana tradycyjnego sposobu funkcjonowania, aby zapewnić bankom spółdzielczym przetrwanie do czasu uruchomienia nowego modelu działania, bardziej dostosowanego do wyzwań przyszłości, uważa autor publikacji, która powinna być obowiązkową lekturą wszystkich menedżerów związanych z bankami spółdzielczymi.